Er gaat geen dag voorbij en je hoort “de wereld lijkt wel stil te staan”. Alleen is dat compleet onjuist. Vanuit onze luie stoel in onze bazenwoning is dat wellicht makkelijk te zeggen, maar in veel andere landen is dat verre van wat er momenteel gebeurt. Miljoenen mensen verliezen van de een op de andere dag hun baan, krijgen niet meer betaald en moeten te voet naar huis omdat het beleid voorschrijft dat iedereen thuis moet blijven. Maar wat als je geen huis hebt? Of als je huis zich 2000 kilometer verderop bevindt en er geen enkele vorm van transport meer actief is, behalve je eigen voeten? De wereld staat voor sommige mensen dus alles behalve stil.
Hoewel het compleet onjuist is om te zeggen dat de wereld op pauze staat, maakt dit wel een interessante gedachte los. Een gedachte die inmiddels hier in huis haar eigen leven is gaan leiden. Tijd zat om te fantaseren hoe de huidige wereld een betere wereld zou kunnen worden. En tegelijkertijd geen tijd te verliezen.
We leven in een wereld vol systemen die we zelf bedacht hebben; ons economische systeem, landsgrenzen, ons leersysteem, ga zo maar door. Maar als we deze systemen zelf bedacht hebben, dan kunnen we deze toch ook gewoon ongedaan maken? Op z’n minst tijdelijk, al ben ik een groot voorstander van tijdens een crisis te innoveren voor de lange termijn. Terug naar de gedachte die me bezighoudt: wat als we de wereld echt op pauze zetten?
Dat geeft ons de kans om systemen die we bedacht hebben opniew in te richten. Te beginnen met ons economische systeem. Als dit systeem op pauze staat, dan hoeft niemand ontslagen te worden; in een pauze hoef je immers niet betaald te worden. En je mist dat salaris vervolgens ook niet, want in een pauze heb je geen vaste lasten. Wanneer je dit soort zaken tegen elkaar wegstreept, heb je helemaal geen geld nodig en gaat er niemand op achteruit. Of vooruit. De wereld staat immers op pauze.
Voor overige kosten zoals boodschappen kunnen we een schijneconomie introduceren; de systemen bedenken we immers zelf. Het idee is simpel: iedereen krijgt aan het begin van de maand een vast aantal Querkies en deze Querkies wissel je in voor wat je nodig hebt. Boodschappen, bijvoorbeeld. Of een boek. Of een (duurzame!) trui. Dit is te vergelijken met het basisinkomen waar Rutger Bregman groot fan van is: “Het basisinkomen is een individuele en onvoorwaardelijke toelage. Het zou genoeg moeten zijn om van te (over)leven en je mag helemaal zelf weten wat je ermee doet. De enige voorwaarde is, kort samengevat, dat je hart klopt.” Het verschil is echter dat de Querkies tijdelijk zijn en dat er even niets bovenop verdiend kan worden; de economie staat immers op pauze.
Er is wel een kleine, praktische noodzaak dat niet enkel Nederland maar de hele wereld dit systeem (tegelijk!) implementeert. En de implementatie vraagt misschien nog om een wat gedetailleerdere uitwerking. Met name voor de organisaties die Querkies aannemen in ruil voor producten. Daarnaast is het noodzakelijk dat er van tevoren een periode met einddatum wordt afgesproken. En dat iedereen zich daaraan houdt. Natuurlijk moeten we vooraf ook vaststellen wat er aan het einde van de rit met de ‘verdiende’ Querkies gebeurt. Kan een bakker deze bijvoorbeeld inruilen voor echt geld? Geld dat de overheid anders had uitgegeven aan het redden van bedrijven?
De Querkies halen het goede in de mens naar boven. En dat is niet zomaar iets wat ik nu bedenk, op de naam Querkies na dan. In Utopia (1516) schreef de Thomas More: “Geen straf op aarde zal de mensen laten stoppen met stelen, als het hun enige manier om voedsel ter verkrijgen is. Het zou veel beter zijn om iedereen te voorzien van middelen van bestaan.” Omdat mensen kunnen voorzien in hun basisbehoeften, is er geen enkele reden om een eikel te zijn, om dingen te stelen of om egoïstisch gedrag te vertonen. Iedereen is gelijk.
Een mooi bijkomend voordeel is dat we producten opnieuw een waarde kunnen toekennen. En producten die slecht voor het klimaat zijn, kosten meer Querkies dan klimaatvriendelijke producten. Ook kopen we minder onnodige bende omdat er geen overschot aan geld is. En dat brengt mooie voordelen met zich mee voor de tijd na de Querkies, wanneer we allemaal zijn uitgedaagd om zo klimaatvriendelijk te leven. We zijn namelijk al gewend om goede keuzes te maken en de waarde van spullen in te schatten.
Na het lezen van dit verhaal hoor ik je denken: “Waarom doen we dit nog niet?” Dat denk ik dus ook, dus schiet maar lek!